Pomoc dla kredytobiorców w trudnej sytuacji finansowej

Wzrost inflacji i stóp procentowych spowodował pogorszenie sytuacji finansowej wielu kredytobiorców, a tym samym trudności ze spłatą rat kredytu hipotecznego. 8 kwietnia 2022 r. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej. To jednak nie wszystko jeśli chodzi o pomoc dla kredytobiorców – 25 kwietnia 2022 r. Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział 4-punktowy plan pomocy, a w nim m.in. „wakacje kredytowe” i dopłaty do kredytów.

Zasady i zakres obecnej pomocy kredytobiorcom

Obecnie obowiązująca ustawa o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej przewiduje, że kredytobiorcy mogą ubiegać się o przyznanie zwrotnego wsparcia finansowego lub pożyczki na pokrycie pozostałej części zadłużenia, które są realizowane za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.

Wsparcie lub pożyczka na spłatę zadłużenia mogą być przyznane, jeżeli:

• w dniu złożenia wniosku o wsparcie lub pożyczkę na spłatę zadłużenia co najmniej jeden z kredytobiorców posiada status bezrobotnego, lub
• wartość wskaźnika RdD [1] przekracza 50%, lub
• miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego nie przekracza: w przypadku gospodarstwa domowego jednoosobowego – dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy, tj. 1552 zł (od stycznia 2022 r.), a w przypadku gospodarstwa domowego wieloosobowego – iloczynu dwukrotności kwoty wskazanej w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zwaloryzowanej zgodnie z przepisami tej ustawy, i liczby członków gospodarstwa domowego kredytobiorcy, tj. 1200 zł na osobę (od stycznia 2022 r.).

Wsparcie udzielane jest przez okres nie dłuższy niż 36 miesięcy, w ratach stanowiących równowartość przewidywanych 36 miesięcznych rat kapitałowych i odsetkowych kredytu mieszkaniowego, nie wyższych jednak niż 2000 zł (łącznie wysokość wsparcia może wynieść do 72 000 zł).

Pożyczka udzielana jest w przypadku, gdy kredytobiorca dokonał sprzedaży kredytowanej nieruchomości, a kwota uzyskana ze sprzedaży nie pokryła całego zobowiązania z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na zakup sprzedanej nieruchomości. Wysokość pożyczki na spłatę zadłużenia nie może przekraczać kwoty 72 000 zł.

Zarówno wsparcie, jak i pożyczka są zwrotne, ale ich spłata rozpoczyna się dopiero w miesiącu następującym po miesiącu, w którym upłynęły 2 lata od wypłaty ostatniej raty. Spłata jest dokonywana w 144 równych, nieoprocentowanych miesięcznych ratach. Przy udzielonej kwocie wsparcia 72 000 zł rata wyniesie 500 zł. Dodatkowo, warto wiedzieć, że w przypadku, gdy kredytobiorca spłaci 100 rat bez opóźnień, pozostałe raty zostaną umorzone (44 raty po 500 zł to 22 000 zł!).

Założenia zmiany ustawy

W poselskim projekcie zmiany ustawy przewidziano rozszerzenie kręgu kredytobiorców, którzy mogą skorzystać z pomocy Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Zamiast stosowania wskaźnika RdD, który dotyczy stosunku wydatków dotyczących obsługi raty kredytu do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego, wystarczającym do ubiegania się o wsparcie lub pożyczkę miałoby być kryterium wysokości raty kredytu przekraczającej 50% dochodu gospodarstwa na osobę w gospodarstwie domowym.

Projektodawca proponuje także urealnienie limitów dochodowych uprawniających do skorzystania z funduszu, poprzez ich podwyższenie i niełączenie limitów dochodowych z limitami wskazanymi w art. 8 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Uprawnionymi do składania wniosków byliby kredytobiorcy, którzy osiągają miesięczny dochód gospodarstwa domowego pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego nieprzekraczający:

– w przypadku gospodarstwa domowego jednoosobowego – 2000 zł;

– w przypadku gospodarstwa domowego wieloosobowego – 1700 zł na osobę.

Ponadto, projekt zakłada podniesienie limitu jednej transzy wsparcia z 2000 zł do 4000 zł, przy jednoczesnym utrzymaniu kwoty całkowitego limitu, a zmniejszeniu liczby transz.

Projekt jest obecnie na etapie konsultacji przed pierwszym czytaniem.

Rządowy plan pomocy dla kredytobiorców

Premier Mateusz Morawiecki w dniu 25 kwietnia 2022 r. podczas XIV Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach zapowiedział 4-punktowy plan pomocy kredytobiorcom.

Plan ma obejmować:

• wakacje kredytowe (na lata 2022-2023) dla wszystkich kredytobiorców w trudnej sytuacji, które polegać będą na przesunięciu w czasie bez odsetek płatności jednej raty kredytowej w kwartale (łącznie 4 raty w roku);
• rezygnację z WIBOR i narzucenie od 1 stycznia 2023 r. obowiązku posługiwania się bardziej transparentnym wskaźnikiem, korzystniejszym dla kredytobiorców;
• zwiększenie zasilenia Funduszu Wsparcia Kredytobiorców;
• utworzenie nowego funduszu pomocowego „zwiększającego odporność sektora bankowego” ze środków pochodzących z zysków banków komercyjnych na pomoc kredytobiorcom.

Zaproponowane działania pomocowe mają zostać wkrótce przedstawione przez rząd.

[1] Wskaźnik RdD to wartość określająca stosunek wydatków kredytobiorcy związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej i odsetkowej kredytu mieszkaniowego do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego kredytobiorcy.