Klastry energii w nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii

Zielona energia, rozumiana jako energia elektryczna produkowana z odnawialnych źródeł energii (OZE), staje się coraz częstszym tematem rozmów. Wydaje się, że jest to nieuniknionym pokłosiem postępu technicznego, eksploatowania złóż kopalnych oraz wyczerpywania się formuły scentralizowanej energetyki opartej o elektrownie dużych mocy. Zdecydowanym atutem OZE jest także ich bezemisyjność oraz niewyczerpalność.

Założenia projektu

Zmiany zdaje się dostrzegać także ustawodawca, bowiem 8 maja do Sejmu został skierowany rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten ma w pełni implementować dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE nr L 328, z 21.12.2018 r.).

Projekt normuje wiele istotnych obszarów, niejednokrotnie rozwiewających normatywne wątpliwości praktyczne, w tym kwestii:

• biometanu, istotnie przybliżając Polskę do osiągnięcia celów klimatycznych, do których osiągnięcia zobowiązana jest w ramach członkowska w Unii Europejskiej,
• partnerskiego handlu energią „peer to peer”, sprzedaży nadwyżek wytworzonej energii odnawialnej przez prosumentów,
• zwiększenia roli OZE w ciepłownictwie i chłodnictwie, zapewniając pierwszeństwo zakupu ciepła ze źródeł odnawialnych i instalacji termicznego przekształcania odpadów w celu wypromowania i zainteresowania ekologicznymi dostawami ciepła,
• hybdrydowych instalacji OZE.

Klastry energii – czym są?

Wśród ekspertów, największe kontrowersje budzi unormowanie klastra energii – czyli porozumienia lokalnych podmiotów zajmujących się wytwarzaniem, konsumpcją, magazynowaniem, a także sprzedażą m.in. energii elektrycznej oraz paliw.

Projekt przede wszystkim ustanawia obowiązkowy udział jednostki samorządu terytorialnego w porozumieniu, którym w istocie jest klaster energii, narzucając mu obligatoryjną formę pisemną. Pozostając w temacie porozumienia, art. 38aa projektu szczegółowo je normuje, wskazując m.in. elementy obligatoryjne. Porozumienie będzie musiało zawierać prawa i obowiązki stron, zakres przedmiotowy współpracy w ramach klastra, określenie koordynatora oraz jego kompetencji, czy też terytorialny i sieciowy obszar działalności ze wskazaniem punktów poboru energii. Co jednak istotne, obowiązywać mają ograniczenia terytorialne (obszar jednego powiatu lub pięciu sąsiadujących ze sobą gmin) i mocowe (napięcie znamionowe niższe niż 110 kV).

Do aktualnych obowiązków koordynatora dodano sporządzanie rocznych sprawozdań zawierających ilość wytworzonej energii, w tym ilość energii wytworzonej z OZE, łączną moc zainstalowanych instalacji należących do członków i informację o zawartych i rozwiązanych umowach obszaru ograniczania obciążenia szczytowego między koordynatorem a właściwym OSD. Sprawozdanie składa się na ręce Prezesa URE w terminie do 30 czerwca roku następującego po roku, którego ono dotyczy. Prezes URE również otrzymał wiele kompetencji, a to z uwagi na utworzenie jawnego rejestru klastrów energii, prowadzonego właśnie przez Prezesa URE w postaci elektronicznej.

Istotne zmiany dotkną także kwestii rozliczeń. Projekt przewiduje zwolnienie z opłaty OZE oraz opłaty kogeneracyjnej do 31 grudnia 2029 r. w odniesieniu do ilości energii elektrycznej wytworzonej z OZE przez członków klastra, wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, a następnie pobranej z tej sieci w celu jej zużycia przez tychże członków. Nadto, wytworzenie i wykorzystywanie energii z OZE przez członków klastra uprawnia ich do niższych opłat za świadczenie usługi dystrybucji, a energia jest zwolniona z podwójnego opodatkowania akcyzą.

Krytyka wobec projektu

Regulacja klastrów energii zebrała jednak wiele krytycznych głosów. Krajowa Izba Klastrów Energii i Odnawialnych Źródeł Energii wskazuje, że wprowadzenie obowiązkowego udziału JST znacząco ogranicza zakres działalności klastrów. W dyskursie podnosi się potrzebę zachowania większej swobody w doborze swoich członków. Nadto, postulaty obejmują także doprecyzowanie zasad partnerskiego handlu energią i założeń obszaru ograniczania obciążeń szczytowych, w tym zasad rozliczeń, bowiem projektowane zmiany nie odpowiadają na zgłaszane potrzeby klastrów.  Podkreśla się, że w nowym brzmieniu ustawy, faktyczny wymiar zachęty do założenia klastra jest znikomy. I w istocie, na ten moment nie są przewidziane rządowe dofinansowania stricte dedykowane klastrom energii.

Z projektem oraz uzasadnieniem można zapoznać się tutaj.