Informowanie o obniżkach cen. Stosowanie przepisów w praktyce

Temat informowania konsumenta o cenach produktów wraz ze wskazaniem poprzednich, najniższych cen, nadal budzi wątpliwości jak poprawnie to robić. Niemniej jednak to, w jaki sposób należy informować o cenach oferowanych towarów i usług reguluje ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 168) oraz Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 2776).

Zasady informowania o cenach towarów i usług – jak robić to poprawnie?

Podstawowe zasady informowania o cenach towarów i usług to:

• cenę oraz cenę jednostkową towaru lub usługi należy uwidocznić w sposób: jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen;
• w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie należy uwidocznić również informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.

Obowiązek informowania o obniżeniu ceny obowiązuje od 1 stycznia 2023 r., na skutek implementacji Dyrektywy Omnibus, której jednym z celów była wola ukrócenia stosowania przez przedsiębiorców praktyki „sztucznego” zawyżania cen obowiązujących przed obniżką, co pozwalało zniekształcać rozmiar rzeczywistej, późniejszej promocji.

Od początku roku każdy przedsiębiorca, który ogłasza promocję lub wyprzedaż, musi podać w dobrze widocznym miejscu przy towarze – oprócz aktualnej ceny – najniższą cenę z 30 dni poprzedzających obniżkę. Zasada wydaje się być prosta, jednak w praktyce okazała się przysparzać wiele problemów.

Wyniki kontroli UOKiK

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów „wziął pod lupę” ok. 40 stron internetowych przedsiębiorców działających w sektorze e-commerce w różnych branżach (odzież, kosmetyki, obuwie, sprzęt sportowy, sprzęt elektroniczny, platformy internetowe) i sprawdził sposób wdrożenia przepisów dotyczących najniższej ceny, odnosząc się nawet do stosowanej czcionki, kolorystyki i kontrastu.

Zastrzeżenia Prezesa UOKiK [1] wzbudziły takie praktyki, jak m.in.:

• podawanie aktualnej ceny sprzedaży i ceny przekreślonej bez zamieszczenia informacji czym jest cena przekreślona;

• podawanie aktualnej ceny sprzedaży i ceny przekreślonej, przy czym komunikat wyjaśniający, że cena przekreślona jest najniższą, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki, jest dostępny dopiero po rozwinięciu;

• posługiwanie się przy prezentowaniu obniżek (ceny przekreślonej) innymi wartościami referencyjnymi, z pominięciem najniższej ceny z 30 dni przed obniżką.

• obliczanie wielkości obniżki (np. 20%, 150 zł) w odniesieniu do ostatniej lub standardowej ceny towaru, a nie najniższej ceny z ostatnich 30 dni;

• posługiwanie się sformułowaniami innymi niż „najniższa cena towaru w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki”, czyli np. „cena referencyjna”, „poprzednia/ostatnia najniższa cena”, „cena z 30 dni przed promocją”;

• prezentowanie informacji o najniższej cenie obowiązującej w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki w sposób nieczytelny: czcionka, kolorystyka, kontrast.

Prawidłowe informowanie o obniżkach cen- rekomendacje Prezesa UOKiK

Zgodnie z rekomendacjami Prezesa UOKiK z dnia 16 stycznia 2023 r.[2] prezentując obniżkę ceny:

• najniższa cena może być przekreślona (o ile jest nadal czytelna);
• przedsiębiorca powinien wskazywać przy cenie eksponowanej, jako cena odniesienia, że jest to najniższa cena z ostatnich 30 dni przed obniżką (nieprawidłową praktyką jest prezentowanie tego komunikatu dopiero po rozwinięciu odsyłacza czy dużo mniejszą czcionką niż obniżona cena, przy użyciu nieczytelnego koloru lub niskiego kontrastu);
• informacja o najniższej cenie powinna być prezentowana w bezpośrednim sąsiedztwie aktualnej ceny;
• jeśli przedsiębiorca obniża cenę częściej niż raz na 30 dni, może dodatkowo poinformować konsumenta o poprzednich cenach, nie powinno to jednak wprowadzać konsumenta w błąd i odwracać jego uwagi od podanej najniższej ceny towaru w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki:

Przykład: Prawidłowe informowanie o dodatkowych cenach mogłoby wyglądać w następujący sposób: „80 zł zamiast 100 zł (najniższa cena w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki). Nasza regularna cena, poza okresami promocyjnymi, w ciągu ostatnich X dni wynosiła 120 zł” (taką samą czcionką).

• jeśli sprzedawca informuje o obniżce ceny, zawsze powinien odnosić się do najniższej ceny z 30 dni przed ogłoszeniem promocji, niezależnie od tego czy jest to obniżka procentowa czy kwotowa:

Przykład: Jeżeli hasło brzmi „50% taniej”, a najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni poprzedzających informację o obniżce wynosiła 100 zł, to sprzedawca będzie musiał przedstawić 100 zł jako cenę odniesienia, od której oblicza się 50% obniżki, mimo że ostatnia cena sprzedaży towaru była inna.

Programy lojalnościowe

W przypadku programów lojalnościowych (np. kart rabatowych lub kuponów uprawniających konsumenta do zniżki cenowej) są one wyłączone z obowiązku informowania o najniższej cenie w okresie 30 dni poprzedzających obniżkę. Muszą jednak odnosić się do faktycznie spersonalizowanych obniżek cen (np. z okazji urodzin).

Jeśli jednak możliwość tańszego zakupu dotyczy ogółu lub części klientów danej firmy, to konieczne jest podawanie najniższej ceny z 30 dni poprzedzających obniżkę.

Przykład: Konsument wchodzi na stronę internetową sprzedawcy i widzi dostępną dla wszystkich informację, że po wpisaniu danego kodu, cena będzie obniżona – w tej sytuacji sprzedawca musi zapewnić, aby „wcześniejsza” cena wszystkich towarów objętych obniżką była najniższą publicznie dostępną ceną w ciągu ostatnich 30 dni przed wprowadzeniem obniżki.

Różne kanały dystrybucji a ustalenie najniższej ceny

W przypadku, gdy przedsiębiorca sprzedaje towary za pośrednictwem różnych kanałów (np. w sklepach stacjonarnych i w sklepie internetowym) i informuje w nich o obniżeniu ceny, musi podać najniższą cenę obowiązującą w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki adekwatną dla poszczególnych kanałów sprzedaży.

Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów przez przedsiębiorców i uprawnienia konsumentów

W przypadku nieprzestrzegania przez przedsiębiorcę obowiązków wynikających z przepisów o informowaniu o cenach towarów i usług:

• wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może nałożyć na niego karę pieniężną do wysokości 20 000 zł (przy czym, jeśli dopuści się naruszenia obowiązków co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono pierwsze naruszenie, można wymierzyć karę pieniężną w wysokości do 40 000 zł);
• konsument zaś ma prawo do żądania sprzedaży towaru lub usługi po cenie dla niego najkorzystniejszej w przypadku rozbieżności lub wątpliwości, co do ceny za oferowany towar lub usługę.

Póki co Prezes UOKiK prowadzi kontrole wyjaśniające i nie są nakładane kary pieniężne na przedsiębiorców. Mają oni zatem czas na dostosowanie się do zmian, i dopiero kiedy tego nie zrobią, Prezes UOKiK zapowiedział podjęcie konkretnych działań w drugiej połowie roku.

Nienależyte informowanie o obniżkach cen może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową, naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzącą w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. Wówczas Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeśli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

[1] Źródło: https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=19234&news_page=1

[2] Komunikat prasowy UOKiK z dnia 16.01.2023 r., dostępny na stronie: https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=19234&news_page=2