Fundacja rodzinna. Ramy podatkowe

Celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie majątku i zarządzanie nim w interesie beneficjentów. Wobec powyższego fundacja ma prawo prowadzić działalność gospodarczą czyli zorganizowaną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu. Innymi słowy, nie tylko chroni majątek przed utratą wartości, ale też może go pomnażać i aktywnie zarabiać.

Ramy podatkowe fundacji rodzinnej

Ustawodawca przewidział dla fundacji rodzinnej dosyć ciasny wzór tego, czym ma się zajmować. Pod ten wzór uszyte zostały zasady opodatkowania fundacji rodzinnej, o których pisaliśmy poprzednio (tutaj). Wyjście poza ten gorset skutkuje zmianami zasad opodatkowania fundacji rodzinnej.

Podatek za przekroczenie dopuszczalnego zakresu działalności

Fundacja zasadniczo ma pełnić rolę pasywnego inwestora, tzn. nie ma prowadzić aktywnej działalności gospodarczej. Ustawa o fundacji rodzinnej stanowi, iż dozwolona działalność fundacji może polegać na:

• zbywaniu mienia, o ile nie zostało ono nabyte wyłączenie w celu dalszego zbycia (choć spekulacja jest dopuszczalna w odniesieniu do instrumentów finansowych, praw udziałowych itp.);
• najmie, dzierżawie lub udostępnianiu mienia do korzystania na innej podstawie;
• przystępowaniu do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwie w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywaniu i zbywaniu papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
• udzielaniu pożyczek spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje, spółkom osobowym, w których uczestniczy jako wspólnik oraz beneficjentom;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna, która prowadzi gospodarstwo rolne może również, w ograniczonym zakresie, trudnić się przetwórstwem rolnym, a także gospodarką leśną.

Przepisy podatkowe właśnie od przedmiotu działalności fundacji uzależniają jej status podatkowy. W sytuacji, w której przedmiot działalności fundacji zbieżny jest z powyższym zakresem, fundacja będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego w CIT od bieżących dochodów i będzie płacić podatek dochodowy w wysokości 15% dopiero w momencie dokonywania świadczenia na rzecz swoich beneficjentów.

W przypadku podjęcia działalności wykraczającej poza powyższy katalog, fundacja będzie podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, zasadniczo na równi z innymi podatnikami CIT, przy czym dla fundacji znajdzie zastosowanie stawka CIT w wysokości 25%. Wysoka stawka jest swoistą sankcją za wykorzystywanie fundacji rodzinnej do innych celów niż została wymyślona. Co więcej, dochód z takiej działalności operacyjnej może zostać ponownie opodatkowany przy jego wypłacie na rzecz beneficjentów fundacji.

Podatek od przychodu z budynków

Fundacja rodzinna nie będzie zwolniona podmiotowo z podatku od przychodów z budynków, czyli tzw. podatku minimalnego od nieruchomości komercyjnych (0,035% miesięcznie od sumy wartości początkowej budynków pomniejszonej o kwotę 10 mln zł). Kwotę zapłaconego za dany miesiąc podatku od przychodów z budynków podatnicy odliczają od zaliczki na podatek CIT, a kwotę zapłaconego i nieodliczonego w roku podatkowym podatku od przychodów z budynków odliczają w zeznaniu CIT od podatku.

Warto wskazać, że fundacja rodzinna, co do zasady, nie płaci podatku dochodowego na bieżąco, a w konsekwencji nie ma od czego odliczać podatku od przychodów z budynków. Dopóki fundacja nie będzie wypłacać żadnych świadczeń na rzecz beneficjentów lub w ramach przekazania im mienia wskutek likwidacji, podatek od przychodów z budynków będzie stanowić realne obciążenie dla fundacji.

Podsumowanie

Co do zasady fundacja rodzinna płaci podatek dochodowy dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów. Należy mieć jednak na uwadze, że wyjście fundacji rodzinnej poza dozwolony zakres działalności oznacza opodatkowanie jej 25-procentową stawką CIT zamiast zwolnienia od opodatkowania. Stawka ta jest istotnie wyższa od podstawowych stawek podatku dochodowego, co jednoznacznie potwierdza jej sankcyjny charakter.

Dodatkowo po stronie fundacji może powstać obowiązek odprowadzania podatku CIT (podatku od przychodów z budynków) na bieżąco, gdy posiada ona nieruchomości komercyjne o łącznej wartości początkowej przekraczającej 10 mln zł.

Ten artykuł należy do serii artykułów poświęconych fundacji rodzinnej napisanych wspólnie z adw. Bartoszem Olszewskim z blogu Spółki z Górnej Półki. Linki do pozostałych można znaleźć poniżej:

Fundacja Rodzinna już w maju 2023

Fundacja rodzinna – zakładanie i struktura

Fundacja rodzinna – transparentność

Fundacja Rodzinna – efektywne opodatkowanie

Fundacja rodzinna – odpowiedzialność za długi fundatora

Fundacja rodzinna – elastyczne narzędzie