Prawo transportowe
Zmiany w ustawie o transporcie kolejowym
Wejście w życie: 7 czerwca 2023 r.
Nowelizacja ustawy pozostaje w ścisłym związku z utratą mocy prawnej ze skutkiem na dzień 7 czerwca 2023 r. Rozporządzenia (WE) nr1371/2007 oraz wejściem w życie tego dnia przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 z dnia 29 kwietnia 2021 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.
Wejście w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 z dnia 29 kwietnia 2021 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym oraz wygaśnięcie mocy obowiązywania Rozporządzenia (WE) nr 1371/2007
Wejście w życie: 7 czerwiec 2023 r.
Zmiany wynikające z powołanego powyżej Rozporządzenia dotyczą m.in.
Niedyskryminujących warunków umów przewozowych i taryf
Rozporządzenie nakłada na przedsiębiorstwa kolejowe obowiązek zapewnienia, aby warunki umowy i taryfy były niedyskryminujące ze względu na obywatelstwo pasażera lub miejsce prowadzenia działalności przez dane przedsiębiorstwo.
Rowerów
Postanowienia dotyczące przewozu rowerów zostały znacząco rozbudowane w porównaniu do uprzednio obowiązującego rozporządzenia.
Obowiązku zapewnienia informacji o zaprzestaniu wykonywania usług
Dodano obowiązek podania do wiadomości publicznej informacji o stałym lub czasowym zaprzestaniu wykonywania usług przed ich wprowadzeniem w życie.
Dostępności biletów i rezerwacji
Z katalogu wymienionych sposobów dystrybucji biletów przewoźnik niezmiennie będzie miał obowiązek wyboru co najmniej jednego z nich. Wprowadzoną zmianą jest uprawnienie właściwego organu władzy publicznej do zobowiązania przedsiębiorstwa kolejowego do oferowania usług sprzedaży biletu z wykorzystaniem więcej niż jednego sposobu.
Przepis wprowadza również obowiązek umożliwienia osobom z niepełnosprawnością zakupu biletu w pociągu bez dodatkowej opłaty jeśli na stacji początkowej nie ma kasy biletowej, automatu biletowego lub innego dostępnego sposobu zakupu biletu z wyprzedzeniem (uprawnienie to może zostać ograniczone z uzasadnionych powodów związanych z bezpieczeństwem lub obowiązkiem rezerwacji miejsca w pociągu), a w przypadku gdy na pokładzie pociągu nie ma personelu, przedsiębiorstwo kolejowe winno poinformować osoby z niepełnosprawnością czy i jak mogą zakupić bilet.
Rozporządzenie nie zawiera postanowienia o obowiązku oferowania możliwości zakupu biletu na dane połączenie w pociągu.
Biletów wspólnych
Przedsiębiorstwa kolejowe w ramach oferowanych przez siebie usług pasażerskich oferują bilety wspólne obejmujące kilka połączeń. Co do zasady, za zakup biletu wspólnego uznaje się zakup od przedsiębiorstwa kolejowego biletu na podróż obejmującą jedno lub kilka połączeń w ramach jednej transakcji handlowej. Konsekwencją sprzedaży takiego biletu jest ponoszenie przez przewoźnika odpowiedzialności zgodnie z art. 18, 19 i 20 rozporządzenia za utratę kolejnego połączenia lub połączeń.
Ubezpieczenia
Przedsiębiorstwo kolejowe musi być odpowiednio ubezpieczone lub posiadać odpowiednie gwarancje na warunkach rynkowych w celu pokrycia (zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym) swojej odpowiedzialności cywilnej od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich. Niezależnie od tego obowiązku można wziąć pod uwagę specyficzne uwarunkowania i profil ryzyka poszczególnych rodzajów usług, a zwłaszcza działania systemu kolei ze względów kulturowych lub historycznych.
Kwestionowania odpowiedzialności
Rozszerzenie na przewoźników regionalnych obowiązku podjęcia wszelkich rozsądnych działań w zakresie pomocy pasażerowi dochodzącemu odszkodowania od osób trzecich, nawet jeśli przedsiębiorstwo kolejowe kwestionuje swoją odpowiedzialność za zranienie przewożonego pasażera.
Zwrotu kosztów biletu oraz zmiany trasy
W dalszym ciągu regulacja dotyczy opóźnień szacowanych na co najmniej 60 minut oraz pozostawia pasażerowi możliwość wyboru pomiędzy zwrotem kosztu biletu oraz kontynuacją lub zmianą trasy w najbliższym lub dogodnym dla pasażera terminie. Nowe przepisy wprowadzają ponadto:
- zakaz obciążania pasażera dodatkowymi kosztami związanymi z kontynuacją lub zmianą trasy (nawet gdy zmiana trasy obejmuje przejazd klasą wyższą);
- przewoźnik powinien dołożyć rozsądnych starań aby pasażer uniknął dodatkowych przesiadek oraz by wydłużenie łącznego czasu podróży było jak najkrótsze;
- nie powinno się oferować pasażerowi przejazdu klasą niższą, chyba że byłby to jedyny dostępny sposób pokonania zmienionej trasy, a w przypadku osób z niepełnosprawnością i o ograniczonej możliwości poruszania się, powinno się zapewnić porównywalny poziom pomocy i dostępności tak, by usługi zastępcze były dostosowane do ich potrzeb.
Pomocy
W odniesieniu do przewozów regionalnych zastosowanie znajdzie ust. 1 odnoszący się do obowiązku poinformowania pasażerów w przypadku:
- opóźnienia przyjazdu lub odjazdu;
- odwołania usługi o spodziewanym czasie odjazdu lub przyjazdu;
- usłudze zastępczej.
Przewoźnicy regionalni nie są objęci obowiązkiem zapewnienia posiłków i napojów, zakwaterowania, przewozu z pociągu do innej stacji kolejowej lub miejsca odjazdu, miejsca docelowego w przypadku opóźnień trwających powyżej 60 minut.
Osób z niepełnosprawnościami
- obowiązek ustanawiania lub posiadania niedyskryminujących przepisów dotyczyć będzie, obok osób z niepełnosprawnością, również ich asystentów osobistych;
- jeśli przedsiębiorstwo kolejowe, korzystając z odstępstwa przewidzianego w art. 21 ust. 2 rozporządzenia (możliwość odmówienia osobie z niepełnosprawnością lub osobie o ograniczonej możliwości poruszania się dokonania rezerwacji lub wystawienia biletu jeśli jest to konieczne dla zapewnienia niedyskryminujących przepisów w zakresie dostępu do przewozu) jego obowiązkiem jest nie tylko poinformowanie o tym pasażera, ale również podjęcie rozsądnych starań w celu zaproponowania danej osobie akceptowalnego przewozu zastępczego;
- w przypadku stacji, na których nie ma personelu, przedsiębiorstwo kolejowe lub zarządca stacji są zobowiązani do zamieszczenia informacji o najbliższych stacjach, na których znajduje się personel wraz z informacjami o dostępnej pomocy dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób o ograniczonej możliwości poruszania się;
- asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością oraz o ograniczonej możliwości poruszania się jest uprawniony do podróży według specjalnej taryfy, a w stosownych przypadkach nieodpłatnie, w miarę możliwości siedząc obok osoby z niepełnosprawnością. W przypadku gdy obecność asystenta jest wymagana przez przedsiębiorstwo kolejowe jest on uprawniony do nieodpłatnej podróży;
- osoby te mają również możliwość podróży z psem towarzyszącym, zgodnie z przepisami prawa krajowego;
- powiadomienie o potrzebie udzielenia pomocy osobie z niepełnosprawnością i o ograniczonej możliwości poruszania się musi nastąpić z co najmniej 24-godzinnym wyprzedzeniem, a nie, tak jak we wcześniejszej wersji rozporządzenia 48-godzinnym. Takie powiadomienia powinny być przyjmowane bez dodatkowych kosztów, niezależnie od wykorzystanego środka komunikacji;
- w przypadku utraty lub uszkodzenia sprzętu ułatwiającego poruszanie się lub psów towarzyszących przedsiębiorstwo kolejowe lub zarządca stacji mają nie tylko obowiązek wypłaty odszkodowania bez zbędnej zwłoki, ale również podjęcia wszelkie rozsądnych działań w celu zapewnienia tymczasowego sprzętu zastępczego do momentu wypłaty odszkodowania;
- dodano art. 26 dot. szkoleń personelu. Przedsiębiorstwa kolejowe oraz zarządcy stacji powinni zapewnić, aby członkowie personelu, którzy regularnie udzielają pomocy osobom z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej możliwości poruszania się, zostali przeszkoleni w tym zakresie. Szkolenia podnoszące poziom świadomości o potrzebach osób z niepełnosprawnościami powinny być również organizowane dla personelu mającego styczność z podróżnymi.
Skarg
Mechanizm rozpatrywania skarg powinien zostać obowiązkowo ustanowiony przez każde przedsiębiorstwo kolejowe oraz zarządcę stacji, na stacjach obsługujących średnio 10 tys. pasażerów dziennie w ujęciu rocznym. Termin na złożenie skargi to 3 miesiące od zdarzenia, którego ma ona dotyczyć. Informacje dotyczące procedury rozpatrywania skarg muszą być publicznie dostępne, w tym dla osób z niepełnosprawnością i osób o ograniczonej możliwości poruszania się.
Norm jakości i obsługi
Sprawozdania dotyczące wyników w zakresie jakości usług powinny zostać opublikowane na stronie internetowej do 30 czerwca 2023 r., a następnie co dwa lata (w poprzedniej wersji rozporządzenia wymagano corocznej publikacji).
Informowania pasażerów o przysługujących im prawach
W stosunku do uprzedniej wersji rozporządzenia, obowiązek zamieszczania stosownych informacji został, obok stacji i pociągów, rozciągnięty został również na strony internetowe.