Prawo karne i karne wykonawcze

Newsletter prawniczy nr 1-styczeń 2023

Zmiany w Kodeksie karnym wykonawczym

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 1855)

Wejście w życie: 1 stycznia 2023 r.

Stwierdzenie bezprawnego utrudniania wykonania kary pozbawienia wolności

Ustawodawca wprowadził do systemu prawa karnego nową instytucję polegającą na stwierdzeniu bezprawnego utrudnienia wykonania kary pozbawienia wolności przez skazanego. Zgodnie z nowo dodanym art. 14b §1 k.k.w. Po otrzymaniu zawiadomienia o przystąpieniu do wykonania orzeczenia o karze pozbawieniu wolności sąd niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, może wydać postanowienie stwierdzające, że skazany bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności, jeżeli w zamiarze utrudniania wykonania kary pozbawienia wolności uciekł lub ukrywał się lub podjął działania w celu ucieczki lub ukrycia się. Na postanowienie to przysługuje zażalenie zgodnie z §2 tego przepisu.

Zmiany odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

Ustawodawca wprowadził istotną zmianę dotyczącą możliwości odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego poprzez umożliwienie jej wykonania osobom już odbywającym karę pozbawienia wolności, co w poprzednim stanie prawnym było niemożliwe.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 43la k.k.w. Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h §3;
odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.

Co istotne o możliwości dokończenia wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego osobom odbywającym już karę decydować będzie mogła także komisja penitencjarna, choć w ograniczonym zakresie. Decyzja komisji penitencjarnej podlegać będzie jednak kontroli sądu penitencjarnego w trybie skargi zgodnie z art. 7 k.k.w. Na postanowienie sądu penitencjarnego zażalenie nie przysługuje.

Zgodnie z art. 43IIa §1 k.k.w. Komisja penitencjarna może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego;
skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym;
odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności;
skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.

Obostrzenia w prawie do przedterminowego warunkowego zwolnienia

Nowo wprowadzona instytucja stwierdzenia bezprawnego utrudniania wykonania kary pozbawienia wolności ma także na celu obostrzyć prawo do przedterminowego warunkowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 78 §2 k.k. skazanego określonego w art. 64 § 1 można warunkowo zwolnić po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 § 2 oraz skazanego, wobec którego wydano prawomocne postanowienie stwierdzające, że bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności, po odbyciu trzech czwartych kary.

Nowe przestępstwa związane z ochroną funkcjonariuszy służb ochrony bezpieczeństwa publicznego

Ustawodawca wprowadził do Kodeksu karnego dwa nowe występki mające na celu zwiększenie ochrony prawnej funkcjonariuszy służb ochrony bezpieczeństwa publicznego oraz Służby Więziennej.

Zgodnie z art. 233a k.k.:

§ 1. kto publicznie nawołuje do udostępnienia informacji dotyczących życia prywatnego funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, których udostępnienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3;

§ 2. tej samej karze podlega sprawca czynu określonego w § 1 popełnionego na szkodę byłego funkcjonariusza publicznego, o którym mowa w § 1, jeżeli czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa publicznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał.

Zgodnie z art. 223b.:

§ 1. kto bez zgody funkcjonariusza organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusza Służby Więziennej, udostępnia innej osobie informacje dotyczące jego życia prywatnego, których udostępnienie może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa tego funkcjonariusza lub osoby dla niego najbliższej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5;

§ 2. tej samej karze podlega sprawca czynu określonego w § 1, popełnionego na szkodę byłego funkcjonariusza publicznego, o którym mowa w § 1, jeżeli czyn ten pozostaje w związku z zadaniami z zakresu ochrony bezpieczeństwa publicznego lub zadaniami Służby Więziennej, które pokrzywdzony wykonywał;

§ 3. jeżeli udostępnienie informacji przez sprawcę czynu określonego w § 1 lub 2 następuje przez ich publiczne rozpowszechnienie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Ustawodawca także zdecydował się rozszerzyć penalizację samowolnego opuszczania miejsca pracy realizowanej poza zakładem karnym lub aresztem śledczym przez osoby pozbawione wolności bez dozoru. Zgodnie z art. 242 §1a k.k. za taki występek grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.